Warunkiem koniecznym do prowadzenia każdej działalności leczniczej jest posiadanie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Wymóg zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przez podmioty wykonujące działalność leczniczą określa ustawa o działalności leczniczej, a szczegółowo rozporządzenie wykonawcze wydane na jej podstawie.
Lekarz, który zamierza wykonywać zawód w formie praktyki zawodowej, zobowiązany jest zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w zakresie obejmującym szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych. Obowiązek ubezpieczenia powstaje najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania działalności leczniczej. Obowiązkowe OC niezbędne jest również wtedy, gdy podmiot zamierza zawrzeć kontrakt z NFZ i uzyskać status świadczeniodawcy.
Posiadanie aktualnej polisy OC jest warunkiem formalnym dopuszczalności wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą (dalej: RPWDL), który jest z kolei warunkiem legalności jej prowadzenia. Organ prowadzący rejestr odmawia wnioskodawcy wpisu do rejestru, w przypadku, gdy wnioskodawca nie spełnia warunków, o których mowa w przepisach, w tym, gdy nie dopełni obowiązku ubezpieczenia.
Wraz z wnioskiem o wpis do RPWDL wnioskodawca składa oświadczenie, iż jest świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6 Kodeksu karnego, potwierdzając, że: spełnia warunki wykonywania działalności leczniczej w zakresie objętym składanym wnioskiem, a do tych warunków należy także obowiązkowe ubezpieczenie OC. W przypadku, gdy oświadczenie to jest niezgodne ze stanem faktycznym, a zatem lekarza nie posada wymaganego OC, organ, niezależnie od odpowiedzialności karnej, dokonuje wykreślenia wpisu z rejestru, zaś podmiot wykonujący działalność leczniczą, który wykreślono z rejestru na tej podstawie, może uzyskać ponowny wpis do tego rejestru nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wykreślenia z rejestru.
Z kolei w przypadku niezgłoszenia zmiany danych objętych rejestrem (także w zakresie obowiązkowego OC) w wymaganym terminie, organ prowadzący rejestr może, w drodze decyzji administracyjnej, nałożyć na podmiot wykonujący działalność leczniczą karę pieniężną w wysokości do dziesięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Wysokość sum gwarancyjnych za tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC reguluje Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą i zależne są one, przede wszystkim, od formy wykonywania zawodu.