data publikacji: 2022-03-18
Z dziedziny prawa medycznego najistotniejszymi kwestiami są możliwość zatrudnienia personelu Ukrainy oraz prawo do świadczeń opieki zdrowotnej obywateli Ukrainy.
Media w przekazywanych informacjach wskazują, że na terytorium Polski zostają przewożone zorganizowanym transportem również dzieci wymagające kontynuacji leczenia, w tym wiele dzieci chorych onkologicznie.
Przepisy ustawy nie regulują wprost kwestii zgody na leczenie dotyczącej małoletniego pacjenta wymagającego leczenia w trybie pilnym lub jako kontynuacja leczenia rozpoczętego na Ukrainie (w szczególności dotyczy leczenia onkologicznego).
W przypadku, gdy nad dzieckiem opiekę pełnią jego przedstawiciele ustawowi, sytuacja jest analogiczna jak w dotychczas obowiązującym polskim porządku prawnym. W takiej sytuacji to przedstawiciele ustawowi dziecka wyrażają zgodę na leczenie.
W przypadku braku przedstawicieli ustawowych zastosowanie znajduje art. 25 Ustawy. Wskazany artykuł kształtuje instytucję „opiekuna tymczasowego” ustanowionego dla małoletniego obywatela Ukrainy, który przebywa na terytorium Polski bez opieki osób dorosłych odpowiedzialnych za niego zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce. Obowiązkiem opiekuna tymczasowego jest reprezentacja oraz sprawowanie pieczy nad małoletnim oraz jego majątkiem, o ile taki posiada. Opiekun tymczasowy we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą małoletniego lub jego majątku powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego. Ustawa nie normuje katalogu „ważniejszych spraw”.
W związku z powyższym względem odebrania zgody zarówno na leczenie jak i świadczenia opieki zdrowotnej, które wymagają wyrażenia osobnej zgody należy odwołać się bezwzględnie do art. 32 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, który stanowi, że:
Sądem opiekuńczym właściwym miejscowo dla udzielania zgody na wykonywanie czynności medycznych jest sąd, w którego okręgu czynności te mają być wykonane.
Art 32 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty wskazuje wprost, że opiekun faktyczny jest uprawniony jedynie do wyrażenia zgody na badanie, nie zaś na świadczenie opieki zdrowotnej, które wymaga udzielenia osobnej zgody poprzedzonej pouczeniem terapeutycznym, dotyczy na przykład zabiegu operacyjnego.
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w żaden zatem sposób nie rozszerza uprawnień względem decydowania o zdrowiu i życiu opiekuna tymczasowego.
W sytuacji zatem przyjęcia małoletniego obywatela Ukrainy, który nie jest pod opieką swoich przedstawicieli ustawowych, za prawidłowe postępowanie należy uznać odebranie od jego opieka tymczasowego zgody na badanie, a następnie względem zaplanowanych dalszych świadczeń, które wymagają odebrania oddzielnej zgody, należy skierować wniosek do właściwego miejscowo sądu opiekuńczego w przedmiocie wydania postanowienia w zakresie udzielenia zastępczej zgody na udzielenia świadczenia zdrowotnego. Należy jednak pamiętać, jeżeli świadczenie zdrowotne do którego został zakwalifikowany małoletni pacjent ma charakter „ratującego życie”, zastosowanie znajduje art. 33 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, to jest:
Rekomendowanym postępowaniem w razie zaistnienia sytuacji do której odnosi się powyższy przepis jest następcze skierowanie wniosku do właściwego miejscowo sądu opiekuńczego celem wydania postanowienia następczo zatwierdzającego postępowanie personelu medycznego, które nie było poprzedzone wyrażeniem zgody.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach