Urlop bezpłatny - komu i kiedy przysługuje?

Przepisy Kodeksu Pracy wskazują, że urlop bezpłatny może zostać udzielony w następujących sytuacjach:
1.) na pisemny wniosek pracownik; przepisy co prawda nie wskazują jako obligatoryjnego elementu podania uzasadnienia celowości skierowania tego rodzaju wniosku, jednakże z optyki interesów pracownika i pracodawcy należałoby to jednak uznać za element wymagany. Co do zasady można wskazać, jako przyczynę uzasadniającą skierowanie takiego wniosku chociażby chęć podjęcia pracy u innego pracodawcy, planowany dłuższy wyjazd, sprawy rodzinne uniemożlwiające wykonywanie obowiązków służbowych;
2.) możliwym jest również skierowanie wniosku o przyznanie urlopu bezpłatnego przez pracownika zdobywającego lub uzupełniającego wiedzę i umiejętności; w tym przypadku nie jest wymagane zawarcie odrębnej umowy szkoleniowej;

Zgodnie z Kodeksem Pracy dopuszczalny jest również quasi wynajęcie pracownika przez pracodawcę innemu pracodawcy. Pracodawcy mogą dojść względem siebie do porozumienia co do „wypożyczenia pracownika” na określony czas. W takiej sytuacji nie może być jednak mowy o formalnym oddelegowaniu. Przejście pracownika do innego zakładu pracy w świetle tych okoliczności może odbyć się wyłącznie na podstawie udzielenia mu urlopu bezpłatnego zgodnie z dyspozycją Art. 1741 Kodeksu Pracy, który przewiduje, że:

Art. 174¹ Kodeksu Pracy
§1. Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.
§2. Okres urlopu bezpłatnego, o którym mowa w § 1, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Złożenie przez pracownika wniosku o udzieleniu mu urlopu bezpłatnego nie jest wiążące dla pracodawcy, może on bowiem odmówić udzielenia zgody. W niektórych przypadkach należy jednak wskazać, że odmowa udzielenia zgody może zostać uznana jako nadużycie prawa.

Art. 8 Kodeksu Pracy
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Zastrzec jednak należy, że możliwość powołania się na powyżej zacytowaną klauzulę powinna być w każdej sytuacji oceniana indywidualnie. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Dodać należy, że zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 146), pracownik korzystający z urlopu bezpłatnego traci prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego po upływie 30 dni od dnia rozpoczęcia urlopu.

Autorka:

Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych

Wykonujesz zawód medyczny lub prowadzisz podmiot leczniczy? Potrzebujesz profesjonalnej ochrony ubezpieczeniowej! Nasi specjaliści są do Twojej dyspozycji:

+48 56 642 41 82

Warto wiedzieć:

Czy lekarz może być wykazywany w kilku podmiotach udzielających świadczeń gwarantowanych?
Przedawnienie roszczeń w sprawach o błędy medyczne
Standardy ochrony małoletnich- wersja skrócona