data publikacji: 2022-03-07
Przypomnijmy raz jeszcze, że Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 340) nakłada obowiązek szczepień osób realizujących czynności zawodowe w podmiotach leczniczych – dotyczy to personelu medycznego i niemedycznego (pracownicy administracyjni, techniczni, etc.).
Rozporządzenie wskazuje ponadto, że obowiązek zostaje spełniony w świetle wprowadzonych norm w przypadku otrzymania unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID.
Rekomendacje Ministerstwa Zdrowia wskazują na to, że wobec wprowadzenia obowiązku szczepień przeciw COVID-19 personelu medycznego i niemedycznego, tylko jego spełnienie stanowi o legalności świadczenia pracy w podmiocie leczniczym (obowiązek dotyczy również personelu wykonującego obowiązki zawodowe na podstawie umów cywilnoprawnych).
Wobec powyższego, zgodnie z opublikowanym stanowiskiem, pracodawca upoważniony jest do weryfikacji względem realizacji obowiązku przez personel.
Ze względu na brzmienie literalne rekomendacji, należy wysunąć wniosek, iż skoro Ministerstwo Zdrowia wskazuje jednoznacznie, że legalna realizacja czynności służbowych dotyczy wyłącznie personelu, który zrealizował obowiązek w zakresie szczepień, to de facto pracodawca obligatoryjnie winien jest to zweryfikować. Rekomendacje wskazują, że pracodawca jest uprawniony do weryfikacji obowiązku prawnego ciążącego na personelu na podstawie art. 22(1) par. 4 k.p., który wskazuje na to, że: „Pracodawca żąda innych danych osobowych (….), gdy jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa”.
Należy podkreślić, że w czasie procedowanych zarówno przez Ministerstwo jak i Parlament zmian legislacyjnych w zakresie walki z pandemią wielokrotnie wskazywano na to, iż pracodawca nie ma uprawnień do weryfikacji temu podobnych danych. Z całą pewnością, zarówno zwolennicy jak i przeciwnicy szczepień przeciw COVID-19 znajdą argumentację prawną dla obrony jednego ze stanowisk, popierając lub krytykując wykładnię Ministerstwa. Zapewne w najbliższej przyszłości ze względu na liczne kontrowersje kwestia ta znajdzie rozstrzygnięcie w orzeczeniu sądów administracyjnych lub powszechnych.
Co istotne, Ministerstwo Zdrowia przytacza, iż w przypadku niespełnienia przez personel obowiązku ustawowego szczepień przeciwko COVID-19, może to uzasadniać wprowadzenie przez pracodawcę zmian w organizacji pracy pracownika, który nie poddał się takiemu szczepieniu. Interpretacje poczynione dotychczas przez kierowników podmiotów leczniczych, jak wynika z przekazów medialnych, wskazują na praktykę udzielenia takiemu pracownikowi urlopu bezpłatnego. Należy jednak przypomnieć, że urlop bezpłatny zostaje udzielony za zgodą lub na wniosek pracownika. Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują „przymusowego” wysłania pracownika na urlop bezpłatny.
Idąc dalej, Ministerstwo Zdrowia wskazuje na to, że brak poddania się szczepieniu przeciwko COVID-19 może uzasadniać rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z pracownikiem, który nie poddał się takiemu szczepieniu.
W świetle tak przedstawionego stanowiska należy jeszcze raz podkreślić, iż de facto na pracodawcę (kierownika podmiotu leczniczego) w mojej ocenie został nałożony obowiązek weryfikacji szczepień przeciwko COVID-19 personelu. Jako środek służący weryfikacji tego obowiązku Ministerstwo wskazuje formę oświadczeń które winien złożyć personel wobec pracodawcy.
Jako rekomendowaną formę tychże oświadczeń wskazuję wzory formularzy opracowanych przez kierowników podmiotów leczniczych o tożsamej treści wobec wszystkich grup zawodowych w których personel poprzez umieszczenie swoich danych tożsamości – imienia, nazwiska, zawodu, komórki organizacyjnej oświadcza, czy spełnił obowiązek, a tym samym posiada unijny certyfikat COVID, czy też nie spełnił tego obowiązku i z jakiego powodu. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii wskazuje, iż jedyną przesłanką zwalniającą od obowiązku poddania się szczepieniu przeciwko COVID-19 są przeciwskazania zdrowotne. Jednocześnie żadne przepisy prawa nie regulują katalogu przeciwskazań zdrowotnych, jest to wyłącznie kwestia medyczna. Oświadczenia o tejże treści powinny być składane na piśmie pracodawcy. Należy domniemywać, iż brak żądania ze strony pracodawcy takich oświadczeń może determinować zarzucenie mu winy organizacyjnej w razie skierowania wobec podmiotu leczniczego ewentualnych roszczeń związanych z zakażeniem COVID-19.
Osobną zaś kwestią są dalsze konsekwencje prawne, prócz tych pracowniczych, wobec personelu medycznego i niemedycznego, który nie zrealizował ciążącego na nim obowiązku prawnego.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
Sprawdź dedykowany program ubezpieczeń dla zawodów medycznych na Polisa.Med.PL
