Sekcja zwłok pacjenta – czy osoby bliskie mogą wyrazić sprzeciw?

Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej: „Zwłoki pacjenta mogą być poddane sekcji, w szczególności gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia, jednak z pewnym zastrzeżeniem.

Kiedy sekcja zwłok pacjenta nie może zostać przeprowadzona?

„Zwłoki pacjenta nie są poddawane sekcji, jeżeli przedstawiciel ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to ta osoba za życia.”

Wykładnia literalna zacytowanego powyżej ust. 1 wskazuje na jego fakultatywny charakter. Oznacza to, iż w przypadku gdy zgon nastąpił przed upływem 12 godzin od przyjęcia, natomiast jednocześnie przyczyna śmierci jest jednoznaczna i nie budzi ona żadnych wątpliwości, lekarz może odstąpić od przeprowadzenia sekcji zwłok.

Co w przypadku pacjentów małoletnich?

W przypadku pacjenta małoletniego, którego zgon miał miejsce przed upływem 12 godzin od przyjęcia, jego przedstawiciel ustawowy / opiekuna może wyrazić sprzeciw. Okoliczność wyrażenia sprzeciwu przez przedstawiciela ustawowego / opiekuna, zgodnie z przepisami, powinna zostać odnotowana w dokumentacji medycznej – sprzeciw winien mieć formę pisemną. Niezwykle ważnym aspektem jest to, iż sprzeciw może być wyrażony jedynie przez osobę, która jest w stanie wyrazić świadome oświadczenie woli. W przypadku wątpliwości względem świadomości tejże osoby powinna zostać przeprowadzona pilna konsultacja psychiatryczna.

Kiedy lekarz musi przeprowadzić sekcję zwłok pacjenta, pomimo sprzeciwu osoby bliskiej?

Sprzeciw przedstawiciela ustawowego / opiekuna jest wiążący dla lekarzy pod warunkiem, że nie zaistniała żadnych z poniżej przedstawionych przesłanek:

1. nie ma wskazań do przeprowadzenia tzw. sekcji prokuratorskiej / sądowej – zgon nie nastąpił w wyniku popełnienia przestępstwa;
   
2. przyczyna zgonu nie jest jednoznaczna;
   
3. określonych w ustawie z  dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeńi chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1845 z późn. zm.). – u pacjenta rozpoznano lub podejrzewano zakażenie lub chorobę zakaźną;

Wskazane przesłanki ustawowe mają również zastosowanie względem przypadku zgonu pacjenta dorosłego przed upływem 12 godzin od przyjęcia, w razie zaistnienia jednej z tychże przesłanek, lekarz nie ma możliwości odstąpienia od sekcji zwłok.

Co lekarz powinien zawrzeć w dokumentacji medycznej?

Zgodnie ze wskazaną podstawą prawną, „w dokumentacji medycznej pacjenta sporządza się adnotację o dokonaniu albo zaniechaniu sekcji zwłok, z odpowiednim uzasadnieniem.”

Warto podkreślić, iż przeprowadzenie sekcji zwłok i ustalenie przyczyny śmierci może być w przyszłości decydującą kwestią dla rozstrzygnięcia ewentualnego postępowania o zadośćuczynienie / odszkodowanie lub w postępowaniu karnym prowadzonym o czyn stanowiący błąd medyczny.

Autor:

Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach

Może Cię zainteresować: 

• Prawo pacjenta do zwołania konsylium lekarskiego – aspekty prawne
• Zgoda pacjenta na wykonanie zabiegu - czy aby na pewno zawsze wymagana?
• Co grozi za brak obowiązkowego ubezpieczenia OC w przypadku prowadzenia praktyki lekarskiej?
• OC lekarza na etacie albo kontrakcie

Sprawdź pełną ofertę ubezpieczeń dla zawodów medycznych.