data publikacji: 2023-11-17
W przypadku odbywania przez lekarzy szkoleń w trybie pozarezydenckim, tak na podstawie zawartej z danym podmiotem leczniczym umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, zgodnie z przepisami ustawy zawodowej, powinny znaleźć się w niej postanowienia określające szczegółowy tryb odbywania szkolenia specjalizacyjnego, a także zakres wzajemnych zobowiązań na czas jego trwania. W umowach tego rodzaju powinno być ponadto wprowadzone zastrzeżenie, że określona w umowie wysokość wynagrodzenia nie może być niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej za pracę ustalonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (zastrzec tu należy, że nie ma w tym przypadku zastosowania ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych). W przypadku jednak lekarza, który już jest pracownikiem w danym podmiocie leczniczym jego sytuacja nie powinna ulec pogorszeniu, zwłaszcza, że na pracodawcy spoczywa ustawowy obowiązek umożliwiania pracownikom rozwoju zawodowego. Tym samym lekarz specjalista, pracownik o którym mowa w niniejszym artykule powinien mieć zagwarantowane minimalne wynagrodzenie z ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.
Przepisy tak ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty jak i aktów wykonawczych do niej nie regulują sytuacji dotyczącej unormowania sytuacji lekarza specjalisty zatrudnionego w danym podmiocie leczniczym, który chciałby w tym samym miejscu (podmiocie leczniczym) realizować kolejną specjalizację w trybie pozarezydenckim.
Odpowiedź zatem na tak postawione pytanie należy wywieść z interpretacji przepisów i wykładni celowościowej.
W przypadku, gdy realizacja kolejnej specjalizacji niesie za sobą powinność uczestniczenia i udzielania świadczeń zdrowotnych w innej komórce organizacyjnej – innym oddziale, niż ten który zgodnie z umową stanowi miejsce świadczenia pracy, w żadnym wypadku nie może mieć miejsce zastosowanie instytucji uregulowanej w Kodeksie Pracy dotyczącej okresowego powierzenia pracownikowi innej pracy – tak zwanego oddelegowania do innej pracy. Nie byłoby to zbieżne i tożsame z rzeczywistymi powodami i potrzebami pracodawcy dla których dany lekarz udzielałby świadczeń lub uczestniczył w ich udzielaniu na innym oddziale. Ponadto, kwestią dyskusyjną byłby zakres odpowiedzialności lekarza, który de facto jest w trakcie zdobywania nowych umiejętności zawodowych.
Ze względu na to, że niniejszy artykuł dotyczy sytuacji lekarza już świadczącego pracę na podstawie stosunku pracy, należy zaznaczyć, że w świetle orzecznictwa sądów za niedopuszczalną i narażającą na odpowiedzialność finansową podmiot leczniczy, byłaby praktyka zawierania z lekarzem specjalistą – pracownikiem, dodatkowej umowy – cywilnoprawnej w zakresie realizacji kolejnej specjalizacji w trybie pozarezydenckim. W tym miejscu należałoby powołać się na Wyrok Sądu Najwyższego z 30.06.2000 r., II UKN 523/99, OSNP 2002, nr 1, poz. 22, w którym wskazano, że zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy, stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne.
Podjęcie specjalizacji w trybie pozarezydenckim, nawet u tego samego pracodawcy, będzie z całą pewnością niosło za sobą, co oczywiste, realizację nowych czynności, jednak nie wydaje się zasadne aby regulacja tego nowego stosunku miałaby odbywać się w drodze wypowiedzeń zmieniających.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 12.02.2010 r., II PK 215/09, LEX nr 584742, uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z powołaniem się na odmowę akceptacji nowego (zmienionego) zakresu czynności, może stanowić jedynie odmowa przyjęcia i podpisania zakresu czynności ustalonego zgodnie z umową o pracę, niezmieniającego istotnych warunków pracy i/lub płacy. W uzasadnienie wyroku, Sąd wskazał ponadto, że zakres czynności pracownika jest zbiorczym poleceniem pracodawcy jedynie wówczas, gdy stanowi dozwoloną konkretyzację umówionego rodzaju pracy. Zatem, gdy modyfikacji ulegać mają istotne ustalenia w zakresie rodzaju umówionej pracy, to taka zmiana wymaga zgody pracownika, a w razie jej braku wypowiedzenia zmieniającego.
Za wystarczające zatem należałoby uznać porozumienie zawarte pomiędzy pracodawcą a pracownikiem.
Z optyki interesów pracodawcy należałoby wskazać, że nie ma żadnych przeszkód aby do takiego porozumienia włączyć postanowienia dotyczące chociażby zobowiązania do świadczenia pracy na rzecz pracodawcy przez określony czas po zakończeniu szkolenia specjalizacyjnego. Okres ten jednak nie może przekraczać 3 lat, postanowienia sprzeczne z tym należałoby uznać z mocy prawa za nieważne.
W niniejszej sytuacji zatem, względem porozumienia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe zastosowanie mógłby dodatkowo znaleźć art. 103(4) Kodeksu Pracy:
Art. 1034 Kodeksu Pracy
§1. Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie.
§2. Umowa, o której mowa w § 1, nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy niniejszego rozdziału.
§3. Nie ma obowiązku zawarcia umowy, o której mowa w § 1, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Rozważeniu również należałoby poddać kwestię związaną z wykazywaniem zasobów personelu. Absencja lekarza, który w związku z realizacją szkolenia specjalizacyjnego u tego samego pracodawcy, choć na innym oddziale, powinna być bowiem zgłoszona do umowy na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych, jeżeli trwa ona dłużej niż 21 dni. Zatem, względem wykazywania w zasobach danego lekarza, podpisywania list obecności, etc., powinno to odbywać się to w komórce organizacyjnej (oddziale), gdzie ten lekarz rzeczywiście bierze udział w udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie umowy o pracę lub porozumienia z pracodawcą.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
Masz pytania dotyczące ubezpieczeń zawodów medycznych? Nasi specjaliści są do Twojej dyspozycji:
+48 56 642 41 82
