data publikacji: 2022-05-02
Brak jest przepisów prawa, które pozbawiają możliwości wykonywania zawodu (lub nauki zawodu w przypadku studentów) przez osoby, które cierpią na choroby psychiczne. Warunkiem dopuszczenia do pracy jest ważne zaświadczenie wydane przez lekarza medycyny pracy. W katalogu badań zlecanych przez lekarza medycyny pracy brak jest badań i innych czynności mających na celu zbadanie sfery psychicznej potencjalnego pracownika (lub pracownika w przypadku badań okresowych).
Pracownik mający zdiagnozowaną chorobę psychiatryczną nie ma również w obowiązku informowania o tym fakcie pracodawcy. Jednakże z punktu widzenia ewentualnej odpowiedzialności prawnej, pracownik, który ma zdiagnozowaną chorobę psychiczną lub podejrzewa się o to, powinien bezwzględnie poddawać się regularnym badaniom lekarskim (we własnym zakresie), regularnie brać leki o ile zostało wydane takie zalecenie lekarskie, a nadto stosować się do wydawanych względem niego zaleceń.
Problem pojawia się jednak, jeżeli pracownik przejawia niepokojące objawy podczas wykonywania obowiązków służbowych. Jeżeli jego zaburzenia psychiczne wpływają na zakres wykonywanych przez niego czynności, w tym przede wszystkim ich jakość prowadząc de facto do zagrożenia tak pacjentów jak i odpowiednio innych pracowników, pojawia się pytanie czy pracodawca może zlecić wykonanie przez pracownika badań psychiatrycznych. Niestety problematyka ta nie została uregulowana przez żadne przepisy prawa.
Warunkiem dopuszczenia do pracy, jak zostało to wcześniej wspomniane jest ważne zaświadczenie lekarza medycyny pracy, który de facto nie bada ani nie zleca badań psychiatrycznych. Nadto należy powtórnie przypomnieć, że w świetle przepisów prawa brak wystarczających do tego podstaw prawnych.
Orzecznictwo wskazuje na to, iż zlecenie wykonania badań psychiatrycznych przez pracodawcę, mimo braku wyraźnych ku temu podstaw prawnych może prowadzić do naruszenia dóbr osobistych pracownika. Pracownik, którego dobra osobiste zostały naruszone ma uprawnienie do skierowania powództwa cywilnego przeciwko pracodawcy żądając prócz zaprzestania naruszania tychże dóbr, zapłaty stosownej kwoty zadośćuczynienia. Z punktu widzenia pracownika, tak jak wyżej orzecznictwo zajęło określone stanowisko, jednakże należy spojrzeć na te kwestie i z drugiej strony, to jest pracodawcy.
Pracodawca ma ustawowy obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, ponadto zgodnie z Ustawą o działalności leczniczej ciąży na nim obowiązek zapewnienia ciągłości pracy podmiotu leczniczego. Ponadto to również, ale i przede wszystkim pracodawca (kierownik podmiotu leczniczego) odpowiada za organizację udzielania świadczeń zdrowotnych. W opisywanej sytuacji organizacja dotyczy również dopuszczania do pracy uprawnionych do tego osób.
Przepisy kodeksu pracy przewidują jedynie w ściśle określonych przypadkach możliwość po stronie pracodawcy odsunięcia od pracy pracownika. W razie powzięcia wiedzy, iż pracownik przejawia daleko idące objawy choroby psychicznej uniemożliwiające wykonywanie obowiązków służbowych, powinien on zostać natychmiastowo odsunięty od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Rekomendowanym rozwiązaniem, ze względu na brak jednoznacznego uprawnienia do zlecenia przez pracodawcę tychże badań, jest poinformowanie o zaistniałej sytuacji właściwej miejscowo okręgowej izby lekarskiej z wnioskiem o podjęcie stosownych czynności w ramach uprawnień organu. Z punktu widzenia prawnego, jest to pracodawcy (kierownika podmiotu leczniczego) najbezpieczniejsze rozwiązanie.
Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, Okręgowa Rada Lekarska przyznaje prawo wykonywania zawody albo prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty osobie, która posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
