data publikacji: 2022-04-21
Względem możliwości niepowodzenia medycznego w zakresie nieosiągnięcia zamierzonego celu leczenia lub możliwych do powstania powikłań niezwykłe znaczenie ma dochowywanie przez personel obowiązku informacyjnego wobec pacjenta oraz idąc dalej dochowywanie należytej staranności w czynności związanych z udzielanym pouczeniem terapeutycznym oraz odbieraniem od pacjenta (lub osoby uprawnionej – tj. przedstawiciela ustawowego) świadomej zgody na zabieg (ew. leczenie).
Każdorazowo tym czynnościom powinno towarzyszyć udzielenie informacji dotyczącej tego, że możliwe jest niepowodzenie medyczne lub wystąpienie powikłania. Co oczywiste, ze względu na postępującą wiedzę medyczną oraz szereg innych czynników, nie zawsze lekarze są zdolni do udzielenia pacjentowi informacji na temat pełnego katalogu możliwych do powstania powikłań.
Niepowodzenie medyczne lub powikłanie jest opisywane w orzecznictwie sądów powszechnych, w orzeczeniach dotyczących błędów medycznych, jako dozwolone ryzyko. Pacjent winien być świadom, iż obiektywnie nie jest możliwe zagwarantowanie 100% wyleczenia lub całkowitego zapobieżenia powstania powikłań. Często te kwestie są uzależnione od czynników dotyczących samego pacjenta, jak np. palenia papierosów, innych chorób współistniejących, itd. Orzecznictwo wskazuje, że z samego faktu powstania uszczerbku w zdrowiu nie można domniemywać błędu lekarza. Nadto wskazuje się, że odpowiedzialność szpitala (ew. lekarza w sytuacji gdy udziela świadczeń na podstawie umowy cywilnoprawnej), nie opiera się na zasadzie ryzyka tylko winy.
W toku postępowania w sprawie o błąd medyczny istotnym jest ustalenie, czy w toku udzielanych świadczeń personel medyczny postępował zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz z zachowaniem należytej staranności, oraz w oparciu o te czynniki czy zaproponowane (a w konsekwencji wykonane) metody leczenia były adekwatne względem ogólnego stanu pacjenta.
W toku zaś postępowania dowodowego, w szczególności przy przeprowadzaniu dowodu z opinii biegłych koniecznym jest nadto dążenie do ustalenia, czy istnieje adekwatny związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy działaniem personelu medycznego a skutkiem (niepowodzeniem medycznym lub powikłaniem) oraz czy wskazane działanie miało charakter zawiniony.
Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 października 2019 r. (I ACa 987/17) wskazuje, że
„(...) Dołożenie należytej staranności nie oznacza bowiem, iż do wystąpienia powikłań nie dojdzie, a przestrzeganie wszelkich reguł sztuki lekarskiej odnośnie zapobiegania wystąpienia powikłaniom oznacza zmniejszenie ryzyka ich po-jawienia się, a nie ich całkowitą eliminację. Powikłanie jakie może pojawić się po przeprowadzeniu określonego zabiegu nie uchybia zatem prawidłowości takiego leczenia. Leczenie zawsze wiąże się z ryzykiem wystąpienia określonych powikłań, a pacjent poinformowany o istniejącym ryzyku wyrażając zgodę na leczenie, wyraża tym samym zgodę na ewentualne możliwe powikłania i wiążące się z nimi dolegliwości.”
Nadto Sąd wskazuje, że względem zastosowanego leczenia jak i przeprowadzonej metody pacjent może zareagować atypowo nawet na prawidłowo podjęty i przeprowadzony zespół czynności.
Dlatego w świetle powyższego tak ważnym jest ustalenie, często przy pomocy wielodyscyplinarnego zespołu biegłych, czy niepowodzenie w leczeniu które jest przedmiotem danej sprawy o błąd medyczny jest spowodowane działaniem zawinionym, które to działanie odstępowało od przyjętych wzorców, a idąc dalej czy było zgodne z aktualną na dany czas wiedzą medyczną i standardami w danej dziedzinie medycyny.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
