data publikacji: 2022-04-08
Należy przypomnieć po krótce, że taka osoba zyskuje prawo wykonywania zawodu na terytorium RP po przeprowadzonym na jej wniosek postępowaniu administracyjnym, zakończonym decyzją w tym przedmiocie wydaną przez Ministra Zdrowia. Następnie Minister Zdrowia przekazuje decyzję administracyjnej właściwej miejscowo okręgowej izbie lekarskiej. Okręgowa rada lekarska (właściwa miejscowo) przyznaje adresatowi tej decyzji warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza albo warunkowe prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty. Okręgowa rada lekarska przyznaje warunkowe prawo wykonywania zawodu oraz wydaje dokument "Prawo wykonywania zawodu lekarza" albo "Prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty", w terminie 7 dni od dnia otrzymania decyzji wydanej przez Ministra Zdrowia, i wpisuje lekarza albo lekarza dentystę, któremu przyznała warunkowe prawo wykonywania zawodu na listę członków okręgowej izby lekarskiej. W dokumencie "Prawo wykonywania zawodu lekarza" albo "Prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty" zamieszcza się informację, że dane prawo wykonywania zawodu jest prawem warunkowym oraz wskazuje się, czy lekarz albo lekarz dentysta wykonuje zawód samodzielnie, czy pod nadzorem odpowiednio lekarza albo lekarza dentysty posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty. W przypadku odmowy przyznania warunkowego prawa wykonywania zawodu okręgowa rada lekarska niezwłocznie informuje o tym Ministra Zdrowia, wskazując przyczyny takiego rozstrzygnięcia.
Obligatoryjnie, lekarz albo lekarz dentysta posiadający warunkowe prawo wykonywania zawodu, o którym mowa powyżej, uprawniające do samodzielnego wykonywania zawodu, przez pierwsze 3 miesiące zatrudnienia w zawodzie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wykonuje zawód pod nadzorem odpowiednio lekarza albo lekarza dentysty posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty.
Powyższe postępowanie przed właściwą okręgowo radą lekarską nie jest wprost uregulowane w Ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. poz. 583 z późn. zm.). Wskazana ustawa zawiera wiele odesłań do stosowania innych przepisów, w tym z ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, zwłaszcza w obrębie przepisów, które zostały wprowadzone do polskiego porządku prawnego w okresie pandemii COVID-19.
Powyżej opisane postępowanie przed właściwą okręgową radą lekarską znajduje zastosowanie w drodze prawnego odesłania, zobowiązując adresatów normy prawnej do bezpośredniego stosowania wobec osoby, która uciekła przed aktualnie trwającym konfliktem zbrojnym.
Zarówno przepisy Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. poz. 583 z późn. zm.), jak i ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty nie definiują w żaden sposób przez co należy rozumieć „nadzór” (nad lekarzem z Ukrainy, który uzyskał warunkowe prawo wykonywania zawodu), jak również nie wskazują jakie czynności powinny być wykonywane w jego ramach i czy powinny być w jakikolwiek sposób dokumentowane. Oczywistym, jako wpisanym niejako w ryzyko zawodowe jest to, iż poprzez działanie lub zaniechanie lekarza, który otrzymał warunkowe prawo wykonywania zawodu może dojść do powstania szkody – zwłaszcza na osobie w drodze popełnionego błędu medycznego. Może to wynikać chociażby z odmiennych standardów opieki nad pacjentem na Ukrainie a w Polsce, jak i wielu innych czynników.
W kontekście możliwości powstania szkody na osobie wskutek działania lub zaniechania lekarza posiadającego warunkowe prawo wykonywania zawodu, należałoby rozważyć, czy lekarz pełniący nad nim nadzór może zostać pociągnięty do odpowiedzialności prawnej.
Wskazane w niniejszym artykule źródła prawa nie wprowadzają również żadnego przepisu stanowiącego podstawę do pociągnięcia lekarza pełniącego nadzór do odpowiedzialności prawnej (karnej lub cywilnej) za jego niewłaściwe wykonywanie. Przepisy regulujące odpowiedzialność cywilną, tak zwane delikty prócz ogólnej normy art. 415 kodeksu cywilnej - Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia, nie zawierają żadnej innej normy którą można byłoby zastosować wobec lekarza który tenże nadzór pełni. Wobec tej luki w prawie – tak względem braku definicji legalnej „nadzoru nad lekarzem posiadającym warunkowe prawo wykonywania zawodu”, jak i ewentualnego przepisu stanowiącego podstawę do pociągnięcia do odpowiedzialności lekarza, który taki nadzór pełni, moim zdaniem należałoby przyjąć, iż w razie powstania szkody na mieniu (dotyczy zwłaszcza podmiotu leczniczego) lub szkody na osobie w postaci błędu medycznego należałoby po rozważeniu okoliczności sprawy posłużyć się instytucją błędu organizacyjnego.
W przypadku zatem, gdy dojdzie do zatrudnienia w podmiocie leczniczym lekarza posiadającego warunkowe prawo wykonywania zawodu należy – zgodnie z kompetencjami i z właściwością, zapoznać tą osobę ze strukturą podmiotu, organizacją pracy (tak jak w przypadku każdego nowego pracownika), obowiązującymi w danym oddziale procedurami, ale również zweryfikować zakres jego umiejętności w kontekście specyfiki danego oddziału i nie polecać mu wykonywania czynności samodzielnie lub niezwłocznie weryfikować sposób ich wykonania.
Należy zwrócić uwagę na to, że przepisy nie przewidują również kto z lekarzy miałby pełnić ten nadzór – czy miałaby to być osoba, która zajmuje stanowisko kierownicze, czy też pracownik nie funkcyjny. Ponadto nasuwa się pytanie czy ma to być jedna osoba „na stałe, czy tez różne osoby w stałym przydziale czy też ad hoc w zależności od danej czynności. Nie uznawałabym jednak za słusznej koncepcji wskazującej na możliwość ewentualnej odpowiedzialności prawnej lekarza pełniącego nadzór nad lekarzem posiadającym warunkowe prawo wykonywania zawodu. Zdecydowanie zasadniejszą koncepcją, w razie powstania szkody na osobie lub na mieniu byłaby wina organizacyjna – podmiotu, który jest reprezentowany przez kierownika. Podmiot leczniczy winien stworzyć warunki pracy, oraz przestrzegać i weryfikować to, czy pracownicy dopuszczeni do pracy są zapoznani z regulaminem pracy oraz wewnętrznymi procedurami, istotnymi dla poprawności udzielanych świadczeń.
Ponadto należy przypomnieć, iż do rozpoczęcia procedury prowadzącej do uzyskania przez lekarza z Ukrainy decyzji Ministra Zdrowia konieczna jest promesa wydana przez kierownika danego podmiotu leczniczego do którego „aplikuje” ta osoba. W sytuacji zatem, gdy do kierownika danego podmiotu trafia takie podanie, zaś z jego treści lub innych źródeł można wyprowadzić wniosek, iż na przykład brak byłoby personelu lekarskiego (wśród tego aktualnie zatrudnionego) zdolnego do pełnienia nadzoru, lub istnieją poważne wątpliwości względem adaptacji w tymże podmiocie leczniczym (na przykład nieznajomość języka polskiego i brak wśród personelu osób zdolnych do pełnego porozumienia się), kierownik winien odmówić udzielenia promesy dotyczącej zatrudnienia.
Należy również wskazać, iż żaden przepis prawa nie odbiera możliwości odmowy przez lekarza pełnienia nadzoru nad lekarzem z Ukrainy, jednakże odmowa ta powinna być niezwłocznie wyrażona i powinna dotrzeć do wiadomości tak bezpośrednich zwierzchników jak i kierownika podmiotu leczniczego.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
