data publikacji: 2023-06-09
Rzecznik Praw Pacjenta stoi na stanowisku, że monitoring w placówkach medycznych jest przydatnym narzędziem, które zwiększa bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego.
Podmioty wykonujące działalność leczniczą jako niepubliczne ośrodki zdrowia również są związane daleko idącym formalizmem względem możliwości korzystania z monitoringu na terenie danej placówki. Regulacje dotyczące publicznych placówek medycznych mają odpowiednie zastosowanie do sektora niepublicznego. Trzeba jednak na wstępie wskazać, że potrzeby wdrożenia w danej działalności monitoringu mogą być różne, i tak może być to związane:
• z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa pacjentom, sprawowania nad nimi nadzoru, opieki, itd.;
• z potrzebą nadzoru i zapobieżenia uszkodzeniom mienia, kradzieży, itd.;
• z potrzebą prowadzenia nadzoru nad zatrudnionym personelem.
W zależności od celu jakiemu ma służyć monitoring zastosowanie znajdą odmienne regulacje prawne. Obowiązek stosowania się do norm prawnych regulujących monitoring w podmiocie wykonującym działalność leczniczą dotyczy oczywiście tych sytuacji, gdy jest on uruchamiany w czasie pracy danego podmiotu. Poza tymi godzinami służy on jedynie celom ochrony nie rejestrując obrazu na którym mogą znaleźć się pacjenci lub personel.
Zgodnie z art. 23a ustawy o działalności leczniczej, regulamin organizacyjny podmiotu wykonującego działalność leczniczą powinien określać sposób obserwacji pomieszczeń za pomocą urządzeń umożliwiających rejestrację obrazu, w tym:
• ogólnodostępnych, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów lub pracowników pomieszczeń – np. poczekalnia;
• w których są udzielane świadczenia zdrowotne;
• w których przebywają pacjenci, tzw. sal chorych, a także pomieszczeń higieniczno – sanitarnych, przebieralni, szatni.
Przepisy nie przewidują jednak pełnej swobody w instalowaniu monitoringu na terenie podmiotu wykonującego działalność leczniczą. W przypadku dwóch ostatnich punktów, to jest pomieszczeń w których są udzielane świadczenia zdrowotne oraz sal chorych, a także pomieszczeń higieniczno – sanitarnych, przebieralni, szatni, przepisy prawa ściśle precyzują, że możliwość prowadzenia w pomieszczeniach o tym charakterze monitoringu dotyczy wyłącznie:
• oddziałów porodowych – w pomieszczeniach przeznaczonych dla położnic i noworodków w pierwszych godzinach życia - po porodach powikłanych;
• na oddziałach dziecięcych;
• w stacjach dializ – obejmujących stanowisko nadzoru pielęgniarskiego;
• na oddziałach psychiatrycznych – w jednoosobowych separatkach;
• na oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii.
Powyższe wynika z analizy art. 23a ustawy o działalności leczniczej w związku z przepisami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 402).
W powyższych przypadkach ponadto, ze względu de facto na objęcie monitoringiem również danych osobowych pacjentów, podmiot jest zobowiązany do przechowywania tych rejestracji przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące od dnia nagrania.
Po upływie okresu wskazane w zdaniu poprzednim, uzyskane w wyniku monitoringu nagrania obrazu zawierające dane osobowe podlegają zniszczeniu, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej.
W każdym jednak przypadku, bez względu na to, czy monitoring jest stosowany w pomieszczeniu ogólnodostępnym (poczekalni), czy też na salach chorych, podmiot ma obowiązek zamieszczenia w widocznym miejscu oznaczenia / informacji na temat tego, że pomieszczenie jest monitorowane. Wykładnia przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nakazuje jednocześnie, w sytuacjach stosowania monitoringu poza pomieszczeniami ogólnodostępnymi, uzyskiwać zgody pacjentów na rejestrację (zgoda ta powinna mieć charakter pisemny).
Jako ciekawostkę przywołam stanowisko Rzecznika Praw Pacjentów, który wszczął postępowanie ws. praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów przeciwko jednemu z podmiotów, o czym jest mowa w treści uzasadnienia wyroku z 25 lutego 2020 r., sygn. II OSK 3837/19 Naczelnego Sądu Administracyjnego. W okolicznościach objętych sporem, Rzecznik Praw Pacjentów wskazał, że:
• obowiązkowym postępowaniem jest informowanie pacjentów o zainstalowanym monitoringu przed udzieleniem im świadczeń zdrowotnych w tych pomieszczeniach,
• obowiązkowym jest pobieranie od pacjentów zgody na monitorowanie udzielanych świadczeń zdrowotnych za pomocą urządzeń wizyjnych,
• obowiązkowym jest wyłączanie urządzeń monitoringu wizyjnego (kamer) na czas udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom, którzy nie wyrazili zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych w pomieszczeniach, w których jest zainstalowany monitoring, bądź z różnych przyczyn takiej zgody nie mogą udzielić (np. pacjenci nieprzytomni bądź niezdolni do zrozumienia znaczenia informacji),
• obowiązkowym jest udzielenia upoważnień personelowi Szpitala w kwestii dostępu do monitoringu/bieżącej obserwacji, które to działania - zdaniem organu - są niezbędne do zaniechania stosowania rzeczonych praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.
W praktyce bardzo często zdarzają się przypadki, gdy pacjenci (lub na przykład towarzyszące im osoby), zwracają się do danego podmiotu z wnioskiem o zabezpieczenie monitoringu ze wskazanego okresu czasu, a częściej nawet – o wydanie dokonanej rejestracji na płycie CD. W mojej ocenie takie wnioski nie znajdują absolutnie podstawy prawnej. Jedynym organem uprawnionym, w mojej ocenie, do wystosowania takiego żądania są organy ścigania. Jednakże pamiętać należy o tym, że wówczas do danego podmiotu powinno zostać doręczone postanowienie o wydaniu rzeczy.
W sytuacjach, gdy prowadzenie monitoringu w podmiocie wykonującym działalność leczniczą jest związane z potrzebą prowadzenia nadzoru pod zatrudnionym tam personelem – poza pomieszczeniami o których jest mowa powyżej, w sytuacjach gdy kamera, a idąc dalej zapis monitoringu obejmuje swym zasięgiem wyłącznie personel, zastosowanie znajduje art. 22(2) Kodeksu Pracy
Art. 222 Kodeksu Pracy
§1. Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników lub ochrony mienia lub kontroli produkcji lub zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, pracodawca może wprowadzić szczególny nadzór nad terenem zakładu pracy lub terenem wokół zakładu pracy w postaci środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring).
§11. Monitoring nie obejmuje pomieszczeń udostępnianych zakładowej organizacji związkowej.
§2. Monitoring nie obejmuje pomieszczeń sanitarnych, szatni, stołówek oraz palarni, chyba że stosowanie monitoringu w tych pomieszczeniach jest niezbędne do realizacji celu określonego w § 1 i nie naruszy to godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, w szczególności poprzez zastosowanie technik uniemożliwiających rozpoznanie przebywających w tych pomieszczeniach osób. Monitoring pomieszczeń sanitarnych wymaga uzyskania uprzedniej zgody zakładowej organizacji związkowej, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - uprzedniej zgody przedstawicieli pracowników wybranych w trybie przyjętym u danego pracodawcy.
§3. Nagrania obrazu pracodawca przetwarza wyłącznie do celów, dla których zostały zebrane, i przechowuje przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy od dnia nagrania.
§4. W przypadku, w którym nagrania obrazu stanowią dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie prawa lub pracodawca powziął wiadomość, iż mogą one stanowić dowód w postępowaniu, termin określony w § 3 ulega przedłużeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
§ 5.
Po upływie okresów, o których mowa w § 3 lub 4, uzyskane w wyniku monitoringu nagrania obrazu zawierające dane osobowe podlegają zniszczeniu, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej.
§6. Cele, zakres oraz sposób zastosowania monitoringu ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
§7. Pracodawca informuje pracowników o wprowadzeniu monitoringu, w sposób przyjęty u danego pracodawcy, nie później niż 2 tygodnie przed jego uruchomieniem.
§8. Pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy przekazuje mu na piśmie informacje, o których mowa w § 6.
§9. W przypadku wprowadzenia monitoringu pracodawca oznacza pomieszczenia i teren monitorowany w sposób widoczny i czytelny, za pomocą odpowiednich znaków lub ogłoszeń dźwiękowych, nie później niż jeden dzień przed jego uruchomieniem.
§10. Przepis § 9 nie narusza przepisów art. 12 i art. 13 rozporządzenia 2016/679.
W świetle powyższego, przed podjęciem decyzji o zainstalowaniu w danym podmiocie wykonującym działalność leczniczą monitoringu, należy szczegółowo przeanalizować, czy wszystkie przesłanki powyżej opisane zostały zrealizowane. W przeciwnym przypadku podmiot naraża się na odpowiedzialność cywilną z tytułu naruszania dóbr osobistych lub z tytułu praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.
Autorka:
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
Warto przeczytać:
Sprawdź ubezpieczenia dedykowane dla:
