data publikacji: 2023-05-04
Zgodnie z treścią przepisu art. 11 ust. 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, pielęgniarka i położna podczas i w związku z wykonywaniem czynności polegających na udzielaniu świadczeń korzystają z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, 1726 i 1855).
Pomimo jednak tej ochrony wynikającej ze wskazanego jak wyżej przepisu – zwłaszcza pielęgniarki, nadal padają ofiarami przestępstw na ich szkodę. Oczywiście najbardziej newralgicznymi miejscami są nadal szpitalne oddziały ratunkowe oraz izby przyjęć, jednakże sytuacje takie mogą mieć również miejsce na oddziałach szpitala, czy też chociażby w poradniach specjalistycznych lub placówkach poz. Napaść na pielęgniarkę może być słowna lub fizyczna. W każdej z tych form przysługuje pielęgniarce ochrona analogiczna jak w przypadku funkcjonariusza publicznego.
W przypadku naruszenia nietykalności cielesnej pielęgniarki lub znieważenia jej przez pacjenta lub przez inną osobą w czasie wykonywania przez nią czynności polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, czyn taki jest kwalifikowany z następujących artykułów:
Art. 222 Kodeksu Karnego
§1. Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
§2. Jeżeli czyn określony w § 1 wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 223 Kodeksu Karnego
§1. Kto, działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą lub używając broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§2. Jeżeli w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Art. 226 Kodeksu Karnego
§1. Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§2. Przepis art. 222 § 2 stosuje się odpowiednio.
§3. Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W skrajnych przypadkach kiedy napaść na pielęgniarkę spowoduje uszczerbek na jej zdrowiu kwalifikacja czynu następuje z art. 156 lub 157 Kodeksu Karnego, to jest
Art. 156 Kodeksu Karnego
§1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
Art. 157 Kodeksu Karnego
§1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.
§5. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.
Oprócz przestępstwa polegającego na spowodowaniu lekkiego uszczerbku na zdrowiu (poniżej 7 dni), ściganie następuje z urzędu.
Bardzo często spotykam się z pytaniem, czy w razie interwencji policji w miejscu udzielania świadczeń w związku ze zgłoszeniem dotyczącym napaści na personel medyczny koniecznym jest składanie pisemnego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Oprócz przestępstwa polegającego na spowodowaniu lekkiego uszczerbku na zdrowiu (poniżej 7 dni), każde z wyżej wymienionych jest ścigane z urzędu. Zatem, odpowiadając na powyższe pytanie – w takich sytuacjach nie jest wymaganym składanie odrębnego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, chociażby w drodze pisemnej. Wymaganym i obowiązkowym jest natomiast stawienie się przez pokrzywdzoną na wyznaczony termin przesłuchania oraz poddanie się badaniom i oględzinom ciała, zgodnie z:
Art. 192 Kodeksu Postępowania Karnego
§1. Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym.
§2. Jeżeli istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń, sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa, a świadek nie może się temu sprzeciwić.
§3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do osób, które odmówiły zeznań lub zostały od nich zwolnione na podstawie art. 182 § 1 i 2 lub art. 185.
§4. Dla celów dowodowych można również świadka, za jego zgodą, poddać oględzinom ciała i badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu.
Pielęgniarka pokrzywdzona przestępstwem może po skierowaniu aktu oskarżenia do Sądu przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego.
Art. 53 Kodeksu Postępowania Karnego
W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego.
Może występować wówczas samodzielnie lub z pomocą fachowego pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnemu, któremu udzieli pełnomocnictwa do reprezentowania w toczącym się postępowaniu.
Ważnym jest to, że po skierowaniu aktu oskarżenia do Sądu pielęgniarka pokrzywdzona przestępstwem na jej szkodę – co niezwykle istotne – niezależnie od tego, czy występuje w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego, może złożyć wniosek o naprawienie wyrządzonej jej krzywdy lub szkody przez sprawcę. Wniosek taki może również złożyć do protokołu w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora.
Art. 46 Kodeksu Postępowania Karnego
§1. W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.
§2. Jeżeli orzeczenie obowiązku określonego w § 1 jest znacznie utrudnione, sąd może orzec zamiast tego obowiązku nawiązkę w wysokości do 200 000 złotych na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W razie gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich.
§3. Orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie § 1 albo nawiązki na podstawie § 2 nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego.
Odpowiednie stosowanie przepisów prawa cywilnego oznacza możliwość zasądzenia przez Sąd kwoty zaspokajającej zarówno rzeczywiście powstałą szkodę jak i utracone korzyści – np. w kontekście uzyskiwanych zarobków w przypadku niemożności świadczenia pracy w związku z poniesionym uszczerbkiem na zdrowiu.
Autorka:
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
Warto wiedzieć:
Sprawdź ubezpieczenia dedykowane dla:
