data publikacji: 2023-03-14
Katalog praw pacjenta obowiązujący względem niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej (dalej: NZOZ) jest analogiczny jak i względem publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Warto zatem przypomnieć, zgodnie z treścią ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, tenże katalog, to jest:
• Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych,
• Prawo pacjenta do informacji,
• Prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych,
• Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych,
• Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych,
• Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta,
• Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej,
• Prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza,
• Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego,
• Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej,
• Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.
Katalog wyżej wymienionych praw znajduje jedynie ograniczenia względem formy w jakiej prowadzony jest dany NZOZ. Oczywistym jest bowiem to, że lekarz udzielający świadczeń w ramach specjalistycznej praktyki lekarskiej nie będzie gwarantować swoim pacjentom opieki duszpasterskiej, itp.
Oczywiście, kluczowym jest zagwarantowanie pacjentom prawa do udzielania świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Odpowiedzialność bowiem personelu medycznego jak i samego podmiotu jest oparta na takich samych zasadach jak w przypadku publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Szczegółowe omówienie cytowanego w niniejszym artykule katalogu praw pacjentów było wielokrotnie powielane w różnych opracowaniach, jak i publikowanych chociażby w internecie artykułach i innego rodzaju wpisach. Warto zatem skupić się na tych kwestiach, które są stricte związane ze specyfiką działania NZOZ-ów i które są wielokrotnie przedmiotem zarzutów ze strony pacjentów.
Jednakże, poprzedzając te rozważania należy przypomnieć i utrwalić tym samym, że pacjentom korzystającym ze świadczeń zdrowotnych w ramach NZOZ-ów przysługują dokładnie te same instrumenty jak i tym korzystającym z sektora publicznego, co oznacza między innymi możliwość skierowania skargi do Rzecznika Praw Pacjenta, Izby Lekarskiej, Izby Pielęgniarskiej lub do właściwego Wojewody prowadzącego Rejestr Podmiotów Wykonujących Działalność Lekarską, etc. (wyjątek wykluczający wskazane podobieństwo dotyczy tych NZOZ-ów, które nie mają podpisanych umów z płatnikiem świadczeń, bowiem wówczas wyklucza to możliwość skierowania przez pacjentów skarg do właściwych miejscowo oddziałów NFZ).
W praktyce sądowej, jako pełnomocnik prowadzącego sprawy o błędy medyczne wielokrotnie spotkałam się z sytuacjami niedochowania należytej staranności personelu medycznego udzielającego świadczeń w ramach NZOZ-ów w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej. Proszę pamiętać, że nawet na lekarzu prowadzącym specjalistyczną praktykę lekarską ciąży taki obowiązek.
Pacjent zawsze ma prawo do dokumentacji medycznej. Prawo to należy rozumieć nie tylko jako prawo dostępu do dokumentacji medycznej wytworzonej w ramach danego podmiotu lub przez daną osobę, ale i również prawo do wytwarzania tej dokumentacji. Za przykład należałoby wskazać sytuacje, gdzie dana osoba korzysta ze świadczeń zdrowotnych w ramach NZOZ, jednakże na pewnym etapie leczenia następuje konieczność wystawienia skierowania do szpitala celem przyjęcia i przeprowadzenia zabiegu operacyjnego. Wówczas niewątpliwie dla lekarzy, którzy będą zajmować się tym pacjentem w ramach publicznej opieki zdrowotnej koniecznym i niezbędnym jest zapoznanie się z dokumentacją medyczną dotychczas prowadzoną względem pacjenta.
Jeżeli takowa nie była wytwarzana w ramach prywatnej opieki zdrowotnej istnieje wysokie ryzyko możliwości popełnienia w konsekwencji błędu. W mojej ocenie wówczas istniałby związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy zaniechaniem ze strony personelu medycznego działającego w ramach NZOZ w zakresie prowadzenia z należytą starannością dokumentacji medycznej, a ewentualnym uszczerbkiem na zdrowiu lub innego rodzaju szkody po stronie pacjenta (a i również oczywiście błędu diagnostycznego).
W konsekwencji bardzo istotnym aspektem, niewątpliwie stanowiącym tak zwany parasol ochronny dla NZOZ-ów jest obowiązek zawarcia umowy odpowiedzialności cywilnej.
Proszę pamiętać, że Rzecznik Praw Pacjenta reaguje na każde zgłoszenie ze strony pacjentów lub innych osób. Roszczenia pacjentów mogą być również wyrażone w drodze skierowania wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego do Wojewódzkiej Komisji ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych, w drodze powództwa cywilnego, lub w najgorszym przypadku jako zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa skierowanego bezpośrednio do Prokuratury lub Policji.
Jedną z podstaw materialnych powództwa, które może skierować pacjent jest art. 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, który brzmi:
Art. 4
1. W razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego.
2. W razie zawinionego naruszenia praw pacjenta do umierania w spokoju i godności sąd może, na żądanie małżonka, krewnych lub powinowatych do drugiego stopnia w linii prostej lub przedstawiciela ustawowego, zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez nich cel społeczny na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego.
3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do zawinionego naruszenia praw pacjenta do:
1) Przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;
2) informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych;
3) dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia;
4) zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych.
Proszę pamiętać, że pacjent może według swojego wyboru i możliwości (zwłaszcza finansowych) korzystać dowolnie ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jak i oferowanych przez sektor prywatny. Jednakże ta „dowolność”, czyli wolność podejmowania swobodnej decyzji dotyczącej tego z którego sektora skorzysta nigdy nie zwalnia personelu medycznego lub samego stricte podmiotu z zasad odpowiedzialności związanych z obowiązkiem ustawowym stosowania się i gwarantowania przestrzegania praw pacjenta skatalogowanych w przepisach rangi ustawowej.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
