data publikacji: 2023-03-10
Co oczywiste, lekarz może przeprowadzić zabieg operacyjny po uzyskaniu pisemnej zgody pacjenta. Wyjątek stanowią oczywiście sytuacje, kiedy to uzyskanie zgody pacjenta nie jest możliwe ze względu na jego stan lub wiek.
W praktyce pojawiają się pewne problemy ze stosowaniem przepisów dotyczących obowiązku odebrania od pacjenta świadomej zgody na zabieg operacyjnych, które z ujęcia oceny prawnej nie wzbudzają żadnych wątpliwości na poziomie ich interpretacji.
W świetle oceny prawnej i celowościowej, niedopuszczalne są przypadki odbierania od pacjentów zgody na zabieg operacyjny w chwili przyjmowania do szpitala, nawet jeżeli zabieg ma zostać wykonany w trybie planowym. Warto jednocześnie podkreślić, że formularz zgody na zabieg musi wskazywać w swej treści rodzaj zabiegu, który ma zostać wykonany. Zgodnie bowiem z orzecznictwem, zgoda blankietowa jest nieważna.
„Zgody pacjenta na czynność podwyższonego ryzyka nie może substytuować zgoda blankietowa, składana w momencie przyjęcia do szpitala. [...] Zgoda blankietowa nie spełnia warunku konkretyzacji i objaśnienia, gdyż zazwyczaj w momencie rejestracji do szpitala nie jest możliwe ustalenie rodzaju leczenia, bez przeprowadzenia badań wstępnych pozwalających na ostateczne postawienie diagnozy i określenie dalszego sposobu leczenia”
- A. Łazarska, S. Niemczyk, Materialnoprawne elementy aktu zgody pacjenta w ujęciu prawnym i medycznym, PiM 2005, nr 19, s. 48.
Podstawową kwestią jest to, że odebranie od pacjenta zgody na zabieg operacyjny powinno nastąpić po spełnieniu przez lekarza obowiązku informacyjnego wobec niego. Na lekarzy ciąży bowiem obowiązek udzielenia pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, a nadto dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania. Pacjent posiada nadto prawo zadawania pytań, na które lekarz ma obowiązek udzielenia odpowiedzi.
Podstawą jest to, że pacjent musi być świadom ryzyka zabiegu. Poziom świadomości pacjenta ocenia oczywiście lekarz odbierający od pacjenta zgodę na jego wykonanie. Jakakolwiek wątpliwość po stronie lekarza dotycząca stanu świadomości pacjenta powinna determinować zlecenie konsultacji psychiatrycznej w zakresie zdolności pacjenta do świadomego podejmowania decyzji.
Postępowanie wbrew powyższemu, bez wątpliwości stanowi naruszenie praw pacjenta, a w szczególnych okolicznościach może i również spełniać znamiona czynu zabronionego polegającego na wykonaniu zabiegu operacyjnego bez zgody pacjenta.
Autorka:
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
Warto wiedzieć:
Sprawdź ubezpieczenie dedykowane dla:
