data publikacji: 2022-04-21
Wspólnie z Narodowym Funduszem Zdrowia, Rzecznik Praw Pacjenta przypomina, że narodowość lub obywatelstwo nie mogą być przesłankami do przyjmowania pacjentów poza kolejnością, każdy pacjent ma prawo, aby o kolejności jego dostępu do świadczeń medycznych w placówkach medycznych decydowały kryteria medyczne, stan zdrowia oraz miejsce na liście oczekujących (dotyczy np. poradni specjalistycznych, zabiegów planowych), w sytuacji ratowania życia zawsze decyduje stan zdrowia pacjenta.
Niedopuszczalne są zarówno przypadki, kiedy pomimo braku wskazań medycznych lub bez zachowania kolejności na liście oczekujących, obywatele Ukrainy są przyjmowani przed polskimi pacjentami, jak również sytuacje dyskryminowania w równym dostępie do świadczeń.
W związku z powyższym bez wątpienia należy ponadto wskazać, że obywatelom Ukrainy, przysługuje taki sam zakres praw gwarantowanych ustawowo, a określonych w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w tym:
1) prawo do świadczeń zdrowotnych,
2) prawo do informacji,
3) prawo do wyrażania zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych,
4) prawo do tajemnicy informacji,
5) prawo do zgłaszania niepożądanych działań produktów leczniczych,
6) prawo do zgłaszania sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza,
7) prawo do dokumentacji medycznej,
8) prawo do poszanowania intymności i godności,
9) prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego,
10) prawo pacjenta do opieki duszparsterskiej,
11) prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.
Wskazany powyżej katalog w pełni znajduje zastosowanie wobec pacjenta będącego obywatelem Ukrainy.
Jednym z de facto najważniejszych ustawowo praw jest prawo do wyrażania zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych.
Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta, po uzyskaniu jego pisemnej zgody. Odebranie zgody powinno być obligatoryjnie poprzedzone tak zwanym pouczeniem terapeutycznym podczas którego lekarz udziela szczegółowych wyjaśnień o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach leczniczych, ewentualnych powikłaniach oraz rokowaniu.
Podczas pouczenia terapeutycznego pacjent powinien mieć możliwość zadawania pytań, zaś lekarz ma obowiązek udzielenia na nie odpowiedzi.
Przepisy wskazanych powyżej aktów prawnych nie zawierają norm dotyczących języka w którym ma zostać udzielona zgoda, a co za tym idzie w jakim języku powinien być ten dokument sporządzony. Bez wątpienia istotnym jest to, aby pacjent udzielał zgody będąc w pełni świadomym zarówno względem informacji przekazywanych mu przez lekarza i nie powinno budzić żadnych wątpliwości to, czy treść pouczenia była dla pacjenta w pełni zrozumiała. Najbardziej komfortowym jest oczywiście rozwiązanie, gdy lekarz udzielający pouczenia i odbierający od pacjenta zgodę na zabieg w pełni włada językiem, którym posługuje się pacjent (w przypadku gdy jest on obcokrajowcem). Może to być język rodowity, lub wyuczony – jakim jest oczywiście język angielski.
W sytuacji zaś, gdy lekarz nie jest pewny swych umiejętności lingwistycznych lub nie potrafi w sposób profesjonalny posługiwać się nim powinien z całą pewnością skorzystać z pomocy tłumacza. Rekomendowanym rozwiązaniem jest skorzystanie z usługi tłumacza przysięgłego, z którym następnie rozliczyłby się podmiot leczniczy tytułem należnego wynagrodzenia. Ważnym jest to, aby w przypadku gdy pacjent nie posługuje się w ogóle językiem polskim lub jest dla niego niezupełnie zrozumiały formularz zgody również był sporządzony w języku obcym. Wówczas nie ma żadnych wątpliwości względem tego, iż tekst formularza zgody pacjenta na zabieg jest dla niego zrozumiały oraz jest w pełni świadom znaczenia i treści dokumentu pod którym udziela on podpisu. Jest to nie tyle istotne dla zagwarantowania praw pacjenta, ile również stanowi gwarancje bezpieczeństwa prawnego dla lekarza.
Zgodnie z art. 192 Kodeksu Karnego, kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
