data publikacji: 2023-11-21
W jednym z ostatnich wpisów Biuro Rzecznika Praw Pacjenta poświęca uwagę prawu pacjenta do informacji. Biuro w następujący sposób przedstawiło stan faktyczny dotyczący jednego z przeprowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta postępowań wyjaśniających:
„W marcu 2018 r., 41-letni pacjent został poddany zabiegowi usunięcia zmiany skórnej – brodawki. Poinformowano go również, że został pobrany materiał do badania histopatologicznego, a jego wynik należy odebrać za ok. 4 tygodnie. Po tym czasie pacjent trzykrotnie dzwoni do poradni z pytaniem o wynik. Za każdym razem słyszy, że wyniku nie ma, ale gdy będzie coś niepokojącego, to zostanie o tym poinformowany. „Odpuszcza” więc dzwonienie uznając, że zostanie powiadomiony w przypadku niepokojących zmian. Zapomina o sprawie na cztery lata.”
W trakcie postępowania ustalono, że pacjent w 2022 r. po incydencie związanym z utratą przytomności, wrócił do przychodni w której miał przeprowadzane badanie o którym powyżej jest mowa. Wówczas odebrał wynik badania histopatologicznego z 2018 r. z rozpoznaniem czerniaka. W okresie od uzyskania przez przychodnię wyniku badania do czasu ponownego zgłoszenia się pacjenta, personel przychodni nie skontaktował się z nim celem przekazania diagnozy.
Rzecznik Praw Pacjenta uznał powyższe działanie, a w zasadzie zaniechanie ze strony przychodni za naruszające prawo pacjenta do informacji. Wskazał jednocześnie, że obowiązkiem personelu przychodni było poinformowanie pacjenta lub osoby upoważnionej przez pacjenta o wyniku badania histopatologicznego.
Powyższy stan faktyczny jest szczególnie istotny zwłaszcza w kontekście działalności prywatnej opieki zdrowotnej, a w tym działalności praktyk zawodowych.
Należy pamiętać o tym, że pacjent znajduje taką samą ochronę swych praw bez względu na to czy korzysta z publicznej, czy tez prywatnej opieki zdrowotnej.
Obowiązek informacyjny jest uregulowany w następujących przepisach rangi ustawowej:
Art. 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
1. Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia.
(…)
Art. 31 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
1. Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.
(…)
W przypadku zatem uzyskania chociażby wyników badań wskazujących wprost na dane zachorowanie lub też w sytuacji, gdy wyniki te nie pozwalają ustalić w rzetelnej diagnozy co niesie za sobą powinność zlecenia dalszej diagnostyki, na lekarzu ciąży ustawowy obowiązek poinformowania pacjenta.
Obowiązek ten powinien być spełniony w dowolnej formie. Może być to kontakt telefoniczny do pacjenta lub też w razie niemożności jego wykonania (wobec na przykład braku aktualnego numeru telefonu), powinien zostać wysłany list na adres pacjenta w którym zwracano by się do niego z prośbą o pilny kontakt.
W razie, gdy powyższe próby nie dadzą rezultatu, wówczas, na co i również wskazuje Rzecznik Praw Pacjenta, lekarz powinien powziąć próbę skontaktowania się z osobą, którą pacjent wskazał jako uprawnioną do otrzymywania o nim informacji.
Należy pamiętać, że dzięki chociażby mediom społecznościowym odnalezienie danej osoby jest zdecydowanie prostsze.
Odpowiedzialność przychodni za naruszenie praw pacjenta o którym jest mowa w przytoczonym na wstępie kazusie, niewątpliwie rodzi powstanie ze strony pacjenta, tak wynikającego z ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z tytułu naruszenia praw pacjenta, jak i roszczenie wynikające z odpowiedzialności deliktowej uregulowanej w Kodeksie Cywilnym.
W tym stanie faktycznym niewykluczonym również staje się rozważenie odpowiedzialności karnej z tytułu zaniechania określonych czynności w świetle art. 160 k.k.
Art. 160 Kodeksu Karnego
§1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
(…)
Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 sierpnia 2016 r. w sprawie o sygnaturze akt I ACa 300/16, „(…) Niepoinformowanie pacjentki o wynikach badań histopatologicznych - rozpoznanym u niej czerniaku złośliwym - pozbawia jej szansy na kontrolowanie rozwoju choroby, wczesne ujawnienie przerzutów i niezwłoczne podjęcie leczenia. Jest to krzywda, która uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego (art. 4 ust. 1 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 448 k.c.). (…) Lekarz ma obowiązek poinformowania pacjenta o wynikach badań. Niewykonanie tego obowiązku narusza prawo pacjenta do informacji o jego stanie zdrowia.”
Zatem, z uwagi na daleko idące skutki w zakresie tak odpowiedzialności cywilnej jak i karnej, istotnym jest dochowanie należytej staranności w zakresie dotarcia do pacjenta i przekazania mu informacji ważnych dla jego stanu zdrowia, nawet jeżeli prawdopodobnym jest że nie będzie on kontynuować leczenia w danym podmiocie.
Radca prawny Patrycja Aleksandrowicz Okręgowa Izba Radców Prawnych w Kielcach
+48 56 642 41 82
